Η διαφορά μεταξύ φυσιοθεραπείας και εργοθεραπείας
Η φυσιοθεραπεία κι η εργοθεραπεία είναι δύο ξεχωριστές, αλλά συμπληρωματικές επιστήμες υγείας που στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ενός ατόμου. Παρακάτω παρουσιάζεται η βασική διαφορά τους, καθώς κι οι στόχοι κι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν:
Φυσιοθεραπεία
Ορισμός:
Εστιάζει στην αποκατάσταση της κινητικότητας, της λειτουργικότητας και της φυσικής δύναμης του σώματος, μετά από τραυματισμούς, παθήσεις ή χρόνιες καταστάσεις.
Στόχος:
Αποκατάσταση της φυσικής λειτουργίας και μείωση του πόνου ή της δυσκαμψίας.
Ενδεικτικά πεδία παρέμβασης:
- Ορθοπεδικές παθήσεις (π.χ. κατάγματα, αρθρίτιδα)
- Νευρολογικά νοσήματα (π.χ. εγκεφαλικό επεισόδιο, σκλήρυνση κατά πλάκας)
- Αναπνευστικά προβλήματα (π.χ. ΧΑΠ)
- Μετεγχειρητική αποκατάσταση
- Αθλητικοί τραυματισμοί
Μέθοδοι:
- Ασκήσεις ενδυνάμωσης και διατάσεων
- Θεραπευτική μάλαξη
- Ηλεκτροθεραπεία, υπέρηχοι, λέιζερ
- Εκπαίδευση στάσης σώματος κι εργονομίας
Εργοθεραπεία
Ορισμός:
Εστιάζει στη βελτίωση της ικανότητας του ατόμου να εκτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αυτονομία.
Στόχος:
Να βοηθήσει το άτομο να διαχειριστεί τις δυσκολίες στην καθημερινότητά του (ένδυση, σίτιση, εργασία, επικοινωνία, ελεύθερος χρόνος), συχνά σε περιπτώσεις αναπηρίας, νοητικής υστέρησης ή νευρολογικών διαταραχών.
Ενδεικτικά πεδία παρέμβασης:
- Παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. αυτισμός, ΔΕΠΥ)
- Άτομα μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο
- Ηλικιωμένοι με άνοια
- Άτομα με ψυχικές διαταραχές ή προβλήματα αυτοεξυπηρέτησης
Μέθοδοι:
- Εκπαίδευση στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων
- Προσαρμογή του περιβάλλοντος (π.χ. εργονομικά βοηθήματα)
- Ανάπτυξη λεπτών κινητικών δεξιοτήτων
- Τεχνικές ενίσχυσης συγκέντρωσης, μνήμης και αντίληψης
Κύρια διαφορά με απλά λόγια:
Η φυσιοθεραπεία εστιάζει στο σώμα και την κίνηση.
Η εργοθεραπεία εστιάζει στη λειτουργικότητα και την καθημερινή ζωή.
Συγκριτική ανάλυση: Φυσιοθεραπεία vs Εργοθεραπεία
1. Για επαγγελματίες υγείας
Τομέας: Φυσιοθεραπεία-Εργοθεραπεία
Ορισμός: Επιστήμη που εστιάζει στην αποκατάσταση της σωματικής λειτουργίας και της κινητικότητας μέσω φυσικών μέσων. Εστιάζει στην προαγωγή της λειτουργικής ανεξαρτησίας του ατόμου μέσω της συμμετοχής του σε ουσιαστικές καθημερινές δραστηριότητες (occupations).
Θεωρητικό υπόβαθρο: Βασίζεται σε ανατομικές, φυσιολογικές, κινησιολογικές και παθοφυσιολογικές αρχές. Επίσης, βασίζεται σε θεωρίες ανάπτυξης, συμπεριφοράς, αισθητηριακής επεξεργασίας, ψυχοκοινωνικών μοντέλων και λειτουργικής συμμετοχής.
Σκοπός: Βελτίωση κινητικότητας, μείωση πόνου, πρόληψη αναπηρίας και διατήρηση της φυσικής λειτουργίας. Βελτίωση της συμμετοχής του ατόμου στις καθημερινές δραστηριότητες και ενίσχυση της αυτονομίας.
2. Αντικείμενο παρέμβασης
Τομέας: Φυσιοθεραπεία-Εργοθεραπεία
Πρωτογενές πεδίο στόχευσης: Μυοσκελετικό, νευρολογικό, καρδιοαναπνευστικό, κινητικό σύστημα. Δραστηριότητες καθημερινής ζωής (ΔΚΖ), ψυχοκοινωνικές δεξιότητες, γνωστικές λειτουργίες, αισθητηριακή επεξεργασία.
Τελικός στόχος: Λειτουργική κινητικότητα και αντοχή, αυτονομία και συμμετοχή στην καθημερινότητα.
Παράδειγμα παρέμβασης: Αποκατάσταση εύρους κίνησης μετά από κάταγμα ισχίου. Επανεκπαίδευση σε ένδυση/αφαίρεση ρούχων μετά από εγκεφαλικό.
3. Μεθοδολογία & εργαλεία
Παράμετρος: Φυσιοθεραπεία-Εργοθεραπεία
Αξιολόγηση: Κλινική εξέταση (ROM, μυϊκή ισχύς, πόνος, στάση, κινητικά πρότυπα), λειτουργικές κλίμακες (π.χ. Berg, Tinetti). Λειτουργική αξιολόγηση δραστηριοτήτων (pADL, iADL), εργονομική αξιολόγηση, κλίμακες (π.χ. AMPS, COPM, FIM).
Θεραπευτικά μέσα: Κινησιοθεραπεία, μάλαξη, φυσικά μέσα (ηλεκτροθεραπεία, υπέρηχοι), τεχνικές νευρομυϊκής επανεκπαίδευσης Εργο-δραστηριότητες (task-specific training), τεχνικές αισθητηριακής ολοκλήρωσης, περιβαλλοντικές τροποποιήσεις, χρήση βοηθημάτων.
Μοντέλα παρέμβασης: NDT, Bobath, PNF, McKenzie, Mulligan κ.ά.
Model of Human Occupation (MOHO), Person-Environment-Occupation Model (PEO), Cognitive Orientation to daily Occupational Performance (CO-OP).
4. Πληθυσμοί & κλινικές ενδείξεις
Κλινική περίπτωση: Ρόλος Φυσιοθεραπευτή-Ρόλος Εργοθεραπευτή
Εγκεφαλικό επεισόδιο: Επανεκπαίδευση κινητικών προτύπων, πρόληψη καταγμάτων, ισορροπία. Επανεκπαίδευση σε δραστηριότητες αυτοεξυπηρέτησης, γνωστική αποκατάσταση, προσαρμογές περιβάλλοντος.
Άνοια: Ενίσχυση φυσικής δραστηριότητας, πρόληψη πτώσεων, διατήρηση ρουτίνας, περιβαλλοντική εργονομία, υποστήριξη caregiver.
Οστεοαρθρίτιδα: Μείωση πόνου και φλεγμονής, ενδυνάμωση, βελτίωση βάδισης. Ανάλυση και τροποποίηση δραστηριοτήτων (π.χ. χρήση εργονομικών εργαλείων κουζίνας).
Αυτισμός /ΔΕΠΥ (συχνά έμμεσος ρόλος): Αισθητηριακή ρύθμιση μέσω άσκησης. Παρεμβάσεις αισθητηριακής ολοκλήρωσης, ενίσχυση εκτελεστικών λειτουργιών.
5. Συνεργασία μεταξύ των ειδικοτήτων
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων αποκατάστασης, η διεπιστημονική συνεργασία μεταξύ φυσιοθεραπευτών και εργοθεραπευτών είναι κρίσιμη.
Παραδείγματα:
Πτώσεις στην τρίτη ηλικία: Ο φυσιοθεραπευτής παρεμβαίνει στην ισορροπία και τη δύναμη, ενώ ο εργοθεραπευτής αξιολογεί κινδύνους στο περιβάλλον και εκπαιδεύει σε ασφαλή χρήση βοηθημάτων.
Νευροαποκατάσταση: Ο φυσιοθεραπευτής εστιάζει σε βάδισμα, κινητικότητα και στάση, ενώ ο εργοθεραπευτής εξασκεί δραστηριότητες όπως η προετοιμασία γεύματος ή η χρήση ηλεκτρονικών μέσων.
Συμπερασματικά
Η φυσιοθεραπεία κι η εργοθεραπεία έχουν διακριτούς ρόλους, αλλά κοινό στόχο: Την ολοκληρωμένη λειτουργική αποκατάσταση του ατόμου.
Η φυσιοθεραπεία απαντά στο «πώς κινείται το σώμα».
Η εργοθεραπεία απαντά στο «πώς λειτουργεί ο άνθρωπος στην καθημερινότητά του».
Η κατανόηση των διαφορών, αλλά και των σημείων αλληλοεπικάλυψης είναι θεμελιώδης για την αποτελεσματική διεπιστημονική πρακτική.
